Der Apotheker im Krakauer Ghetto

Komiks prezentuje postać krakowskiego aptekarza Tadeusza Pankiewicza i jego losy w latach okupacji hitlerowskiej. Historia koncentruje się na losach bohatera w czasie istnienia krakowskiego getta (lata 1941-1943) i opowiada o szlachetnej postawie człowieka ratującego Żydów przed śmiercią z rąk hitlerowców.

Publikacja, wydana przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, jest pozycją  towarzyszącą  nowej wystawie stałej w oddziale Apteka pod Orłem pt. „Apteka Tadeusza Pankiewicza w getcie krakowskim”, której uroczyste otwarcie odbędzie się 16 marca 2013 roku, w siedemdziesiątą rocznicę likwidacji getta krakowskiego.

Tadeusz Pankiewicz po ukończeniu studiów farmaceutycznych na UJ rozpoczął pracę w podgórskiej aptece „Pod Orłem”, należącej do jego ojca, a w 1933 r. został jej kierownikiem.

3 marca 1941 r. Niemcy ogłosili powstanie getta krakowskiego, pod oficjalną nazwą „żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej”. Getto zostało wyznaczone w tej części dzielnicy Podgórze, w której znajdowała się należąca do rodziny Pankiewiczów apteka. Zgodnie z zarządzeniem okupanta wszyscy Polacy musieli opuścić ten teren. Dotyczyło to także Pankiewicza. W zamian za pozostawienie apteki urzędnicy niemieccy zaproponowali mu przejęcie apteki pożydowskiej w centrum Krakowa, na co jednak farmaceuta się nie zgodził. Nie chciał przejmować nie swojego majątku. Obawiał się też, że po wojnie jego lokal będzie zdewastowany.

Od momentu zamknięcia granic getta (20.03.1941) Pankiewicz był jedynym Polakiem na stałe mieszkającym w getcie. W aptece pracowały także trzy Polki, Irena Droździkowska, Helena Krywaniuk i Aurelia Danek, które jednak opuszczały getto codziennie po skończonej pracy.

Apteka Pankiewicza nie tylko zaopatrywała getto w lekarstwa. Od początku istnienia było to wyjątkowe miejsce. Żydzi spotykali się tam, żeby zdobyć wiadomości spoza getta i utrzymywać kontakty z ludnością z „aryjskiej” strony miasta. Personel apteki stał się łącznikiem między tymi dwoma światami. W aptece wykonywane były m.in. odczynniki potrzebne do odbarwiania siwych włosów i leki usypiające dla dzieci przed ucieczką z getta. Tu zostawiano listy i paczki dla osób mieszkających po stronie „aryjskiej”, jak również odbierano od nich wiadomości i przesyłki.

Tadeusz Pankiewicz pracował i mieszkał przez dwa lata w krakowskim getcie.  Był naocznym świadkiem wszystkich etapów jego istnienia, od zamknięcia bram i pierwszych szykan wobec ludności żydowskiej, poprzez coraz okrutniej przeprowadzane wysiedlenia, aż po jego zupełną likwidację. Swoje wojenne wspomnienia opisał w książce Apteka w getcie krakowskim, która pierwsze wydanie miała już w 1947 r. W 2012 r. stała się ona podstawą do narysowania komiksu Aptekarz w getcie krakowskim. Jego autorem jest Tomasz Bereźnicki, krakowski rysownik, malarz i grafik, laureat wielu konkursów komiksowych, trzykrotnie uhonorowany za prace na temat powstania warszawskiego.

Ideą publikacji jest popularyzacja wiedzy na temat Tadeusza Pankiewicza i jego etycznej postawy w czasach zagrożenia. Jest to wydawnictwo popularne, w pełnym kolorze, narysowane w realistycznym stylu i charakterystyczną oryginalną  kreską.

Komiks jest ciekawą formą edukacji historycznej, niestandardowym nośnikiem ważnych treści. Mamy nadzieję, że młodzi ludzie chętnie sięgną po to wydawnictwo, w atrakcyjny sposób mówiące o poważnych sprawach.

Wojciech Górny
Asystent w oddziale MHK Fabryka Emalia Oskara Schindlera